Fréttir

Dagskrá til heiðurs Jónasi SvafárFimmtudagskvöldið 25. október kl 20:00 verður haldin dagskrá til heiðurs Jónasi Svafár (1925—2004), skáldi og myndlistarmanni, í sal ReykjavíkurAkademíunnar. Dagskrá þessi er haldin í tengslum við sýningu á teikningum eftir Jónas sem nú stendur yfir í Hoffmannsgallerí, en það er einmitt til húsa á sama stað.Á samkomunni flytur Benedikt Hjartarson erindi um Jónas og lesin verða ljóð eftir hann. Einnig mun hópur myndlistarmanna og rithöfunda flytja eftir sig verk, og er það hugsað sem nokkurs konar framhald eða ítrekun á þeim samslætti listgreina sem Jónas stundaði í verkum sínum. Í bókum sínum birti hann bæði ljóð og myndir en þó án þess að annar þátturinn væri í þjónustu hins, eins og oft vill verða um myndskreytingar bóka, heldur ríkir þar ákveðin heildarhugsun. Jónas vann því með bókina sem form og útkoman varð oftar en ekki hreinræktað bókverk.Þeir sem fram koma eru:Ásdís Sif GunnarsdóttirÁsmundur ÁsmundssonEmil Hjörvar PetersenHuginn Þór ArasonÓskar Árni ÓskarssonKristín EiríksdóttirKristian GuttesenValdimar TómassonDavíð Stefánsson les úr ljóðum Jónasar Svafár.ReykjavíkurAkademían er til húsa að Hringbraut 121, 4. hæð. Aðgangur er ókeypis.Í texta með fyrrgreindri sýningu sem Ingólfur Arnarson skipulagði, skrifa þeir Ingólfur og Benedikt:TeikningarTeikningarnar sem hér eru til sýnis eru allar í eigu Sólveigar Einarsdóttur systur Jónasar. Flestar þeirra eru líkar þeim sem finna má í bókum hans eða svolítið breyttar. Erfitt er að tala um frummyndir því hann endurvann þær oft og tók til endurskoðunar. Jónas vann jöfnum höndum að skáldskap og myndlist og tvinnaði þessum greinum saman á áhugaverðan máta í bókum sínum. Að þessu sinni eru myndirnar einungis til sýnis. Þær urðu flestar til á sjötta áratug síðustu aldar á miklum umbrotatímum í íslensku samfélagi, í miðjum átökum hlutbundinna og óhlutbundinnar myndlistar, atomskáldskapar og eldri ljóðforma og almennt milli hefða bændasamfélags og nútímans. Þessi átök má greina á óvenjulegan máta í myndum og ljóðum Jónasar Svafár. Teikningarnar sem hér eru til sýnis eru allar unnar hægum dráttum með mjúku ritblýi á pappír. Nokkuð sem ekki greinist á grafísku eftirmyndunum í bókunum. Framlag Jónasar til íslenskrar menningar er ekki mikið að vöxtum en áhugavert og sérstakt.Ég þakka hjónunum Sólveigu Einarsdóttur og Gunnari Valdimarssyni, Séra Erni Bárði Jónssyni fyrir veitta aðstoð.Ingólfur Arnarsson sýningarstjóri Jónas E. Svafár: Myndir og ljóð Jónas E. Svafár hefur einkum öðlast sess innan íslenskrar menningarsögu sem ljóðskáld. Í fyrstu tveimur ljóðabókum hans, Það blæðir úr morgunsárinu(1952) og Geislavirk tungl(1957), var sleginn nýstárlegur tónn í íslenskri ljóðagerð, sem enn má heyra enduróm af í ljóðum yngri skálda. Innan íslenskrar bókmenntasögu eiga verk Jónasar sér vísan stað, þótt efnistök þeirra og framsetning séu sérstæð og verkin liggi á jaðri hennar. Sjaldnar hefur myndverkum Jónasar verið veitt eftirtekt og helst að minnst hafi verið á þau í framhjáhlaupi sem myndskreytingar er fylgi ljóðunum. Líkt og undirtitlarnir í verkum Jónasar draga fram – „Ljóð og myndir“ (Það blæðir úr morgunsárinu), „Ný ljóð og myndir“ (Geislavirk tungl), „Teikningar, kvæði og ljóð“ (Klettabelti fjallkonunnar, 1968) og „Myndljóð“ (Sjöstjarnan í meyjarmerkinu, 1986) – er teikningunum þó augljóslega ætlað annað og meira en að þjóna sem hefð-bundnar myndskreytingar við hið ritaða orð. Þögnin sem ríkt hefur um myndverk Jónasar er e.t.v. lifandi dæmi um þá bókhneigð sem oft verður ríkjandi þegar leitast er við að skilgreina svið íslenskrar menningar og draga upp mynd af sögu hennar. Einnig má varpa fram þeirri spurningu hvort vinna Jónasar með mörk og tengsl hinna ólíku listgreina hafi haft slíka sérstöðu á sjötta áratugnum að örðugt hafi reynst að finna henni stað í kortlagningu á einkennum og straumum tímabilsins. Á sýningunni sem hér er fylgt úr hlaði fá myndverk Jónasar að lifa sjálfstæðu lífi, án tengsla við ljóðin sem þau hafa svo lengi legið í skugganum af. Þeir sem þekkja til ljóða hans koma þó auga á kunnuglegan, hrekkvísan og gáskafullan leik. Í reiki teikninganna á mörkum hins óhlutbundna og fígúratífa er komið að efnivið sköpunarinnar úr óvæntum áttum – á sama hátt og brugðið er á leik með tungumálið í ljóðum Jónasar er hér brugðið á leik með myndflötinn, hann skoðaður úr ólíklegustu áttum og honum snúið á alla kanta í skapandi tilraun með skilning og skynjun viðtakandans.Benedikt Hjartarson